Archiwum
Drodzy Czytelnicy!
Ostatnie ferie zimowe spędziłem w Białce Tatrzańskiej. Byłem tam po raz pierwszy od kilkunastu lat i jakież było moje zdziwienie, kiedy zobaczyłem, na jaki fantastyczny kurort narciarski wyrosła ta mała skądinąd wieś. Podpytałem tu i ówdzie – co stoi za takim sukcesem? Okazało się, że umiejętność rozmowy, wspólna i zgodna wizja kilkunastu osób, właścicieli terenów, na których mieszczą się stoki, doprowadziła do powstania jednego z najszybciej rozwijających się ośrodków w Polsce. Przeciwieństwem jest Zakopane – niby zimowa stolica, a pojeździć za bardzo nie ma gdzie. Z kolei za to odpowiada brak konsensusu, waśnie pomiędzy kilkoma rodzinami, brak możliwości porozumienia się z TPN-em – na czym tracą wszyscy, i miejscowi, i przyjezdni. Oczywiście gdzie dwóch się bije… – patrz Białka ;) Dlaczego o tym piszę? Podobne schematy obserwuję w naszym świecie weterynaryjnym. Posiadanie konkurencji jest rzeczą oczywistą. Od nas samych i naszych kolegów/koleżanek z terenu zależeć będzie, jak ta współpraca będzie wyglądała. Oczywiście można na siebie „patrzeć wilkiem”, podkradać sobie pacjentów i za plecami szeptać negatywne opinie. Do czego to prowadzi? Patrz wyżej! O wiele lepiej mieć w swojej konkurencji osobę zaprzyjaźnioną, która nas w sytuacji podbramkowej wspomoże. Przykład? Niejasna bądź kontrowersyjna sytuacja diagnostyczna – możliwość zasięgnięcia drugiej opinii, poproszenia o spojrzenie na nasz przypadek z innej perspektywy, upraszcza nasze życie zawodowe i uwiarygadnia nas w oczach właściciela. Współpracujmy więc, niech przykład Białki Tatrzańskiej będzie dla nas kierunkiem, w jakim mamy podążać! Aktualny numer pełen jest bardzo ciekawych i merytorycznych artykułów z zakresu chorób trzody chlewnej i bydła. Dotyczą one głównie problematyki chorób zakaźnych, które w dzisiejszych czasach stają się zmorą wielkotowarowej hodowli zwierząt, z ogromnym wpływem na ekonomiczne losy hodowców. Z pewnością wiedza zawarta w niniejszych artykułach będzie przydatna dla lekarzy weterynarii pracujących na dużych fermach, odpowiedzialnych w dużym stopniu za profilaktykę chorób zakaźnych. Na koniec chciałbym zaprosić serdecznie Państwa do Wrocławia na konferencję „Praktyczne aspekty badania kupno-sprzedaż koni”, która odbędzie się 27-28 maja 2022 r. Szczegóły konferencji znajdą Państwo w tym numerze „Weterynarii w Terenie”. Oprócz intensywnego programu przewidziane jest także spotkanie towarzyskie w formie pikniku, który niewątpliwie będzie wielką atrakcją.
Ciekawej lektury.
prof. Artur Niedźwiedź
redaktor naczelny
Wpływ występowania epizoocji afrykańskiego pomoru świń (ASF) na europejską produkcję trzody chlewnej
Obserwowane fluktuacje w pogłowiu trzody chlewnej są związane głównie z brakiem opłacalności produkcji, która z kolei jest uwarunkowana występowaniem chorób zakaźnych, w tym afrykańskiego pomoru świń (ASF). Do chwili obecnej brak jest skutecznej szczepionki przeciwko ASF, a jedynym sposobem ograniczenia wpływu występowania tej epizoocji, która ma kluczowy wpływ na spadek opłacalności produkcji świń w Europie jest skrupulatne wdrażanie zasad bioasekuracji przez hodowców trzody chlewnej, niezależnie od wielkości fermy czy typu produkcji.
Ster na ASF i trzodę chlewną! – rozmowa z prof. dr hab. Grzegorzem Woźniakowskim
Prof. dr hab. Grzegorz Woźniakowski – z wykształcenia biolog-mikrobiolog i wirusolog. Wieloletni pracownik PIWet w Puławach, gdzie zdobywał swoje zawodowe doświadczenie. Brał i bierze udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych – związanych głównie z problematyką afrykańskiego pomoru świń (ASF). Współpracuje również od 2017 roku z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Aktualnie jest pracownikiem Wydziału Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie realizuje, m.in. w ramach projektu Opus finansowanego przez NCN, badania nad skutecznością działania naturalnych substancji biobójczych przeciwko herpes- i koronawirusom drobiu i trzody chlewnej. Prywatnie jest sternikiem motorowodnym, miłośnikiem biegów na krótkie i długie dystanse oraz kuchni azjatyckiej. Pasjonuje go również muzyka współczesna, fotografia przyrodnicza i motoryzacja. Jest szczęśliwym mężem. Ma córkę i syna, których także zaraża pasją do świata naturalnego. Do grona domowników należą również pomeranian – Rocky oraz samica królika – Nutella.
Co robić w przypadku licznych miotów prosiąt?
Prace hodowlane nad doskonaleniem użytkowości rozpłodowej u loch wpłynęły na poprawę cech związanych z liczebnością miotu, jest to jednak cecha negatywnie skorelowana z przeżywalnością prosiąt. Aby w pełni wykorzystać potencjał genetyczny loch w zakresie reprodukcji, należy zadbać przede wszystkim o odpowiednie żywienie. Efektywność zapłodnienia i wzrost płodów są zależne m.in. od czynników genetycznych i środowiskowych, a także od kondycji lochy. Liczebne mioty wymagają dodatkowej uwagi ze względu na konkurencję między osobnikami o mleko i paszę. Słabsze zwierzęta wymagają dokarmiania.
Choroby świń wywoływane przez gronkowce
Do gronkowców, które sprawiają problemy zdrowotne w produkcji świń, zaliczamy przede wszystkim Staphylococcus hyicus wywołujący u prosiąt wysiękowe zapalenie skóry (ang. exudative epidermitis), potocznie określane jako smoleń lub wyprysk sączący. Innym gatunkiem, który może być zaangażowany w wywoływanie różnego rodzaju zaburzeń, jest Staphylococcus aureus. W terapii wysiękowego zapalenia skóry u świń powszechnie stosowane są środki przeciwdrobnoustrojowe. Jednak liczne doniesienia wskazują, że S. hyicus może być odporny na wiele rodzajów antybiotyków.
Nowe podejście do diagnostyki chorób zakaźnych świń. Cz. I
Wśród różnych strategii diagnostycznych niezwykle ważna jest diagnostyka przyżyciowa, która wymaga pobrania próbek od żywych zwierząt, co wiąże się z różnymi problemami i trudnościami. Matryce alternatywne, takie jak wymazy z tarczy ryjowej (WTR), wymazy z gruczołu mlekowego (WGM) i płyn technologiczny (PT), zyskują na znaczeniu w zarządzaniu zdrowiem świń. W pierwszej części artykułu przedstawiono aktualny stan wiedzy w zakresie możliwości wykorzystania płynu ustnego w diagnostyce chorób świń.
Wybuch IBR w naiwnych stadach bydła mlecznego
IBR jest chorobą znacznie obniżającą wydajność ekonomiczną w hodowli bydła mlecznego i mięsnego. Rozprzestrzenia się szybko, a objawy kliniczne mogą mieć przebieg ostry, szczególnie podczas pierwszego kontaktu zwierząt z wirusem. Nie ma specyficznego leczenia IBR, szczepienie interwencyjne może zminimalizować rozprzestrzenianie się choroby oraz złagodzić występujące objawy kliniczne.
Zalecenia dotyczące utrzymania właściwej higieny doju oraz dezynfekcji środowiska krów mlecznych
Odpowiedni poziom higieny w hali udojowej w trakcie prowadzonego udoju oraz w środowisku przebywania krów jest jednym z kluczowych warunków, jakie powinny być spełnione, aby pozyskiwany surowiec – mleko – był jak najlepszej jakości. Często konieczne jest wprowadzenie odpowiednich procedur mających na celu poprawienie poziomu higieny, czy to na hali udojowej, czy też w środowisku, w którym przebywają krowy pomiędzy udojami. W hali udojowej będą to głównie procedury związane z dezynfekcją przed i poudojową, w obiektach inwentarskich, w których przebywają krowy – dezynfekcja środowiska.
Nowe metody diagnostyczne subklinicznego endometritis w stadach bydła mlecznego
Subkliniczna forma endometritis jest powszechnym problemem w stadach bydła mlecznego. Praca opisuje procesy fizjologiczne i patofizjologiczne prowadzące do wystąpienia schorzenia oraz metody diagnostyczne stosowane obecnie w celu jego wykrycia. Podjęty zostaje również temat nowych sposobów diagnostyki, które usprawniłyby identyfikowanie subklinicznego endometritis, a tym samym zmniejszyłyby straty ekonomiczne.
Odpowiedzialne użycie antybiotyków. Cz. IV
Ograniczenie stosowania antybiotyków - Odpowiedzialne stosowanie antybiotyków rozpoczyna się od znalezienia sposobów na zmniejszenie ich użycia.
Listerioza – nowe oblicza starego problemu
W artykule omówiona została listerioza. Zakaźna, bakteryjna choroba przeżuwaczy, a także innych ssaków i ptaków, wykazująca potencjał zoonotyczny. Ze względu na powszechność występowania w środowisku bakterii z rodzaju Listeria stanowi ona częsty problem o zróżnicowanym obrazie klinicznym, co stanowi wyzwanie diagnostyczne dla lekarzy weterynarii. W artykule omówione zostały zagadnienia takie jak: źródła zakażenia, patogeneza, objawy kliniczne z uwzględnieniem poszczególnych postaci choroby, zmiany anatomopatologiczne oraz diagnostyka i leczenie.
Ważne zatrucia przeżuwaczy
Przedruk artykułu z Monografia: Noworodek a środowisko (część 14). Problemy metaboliczne krów wysokocielnych. Pod red. Stefaniak T., Rząsa A., Jawor P., Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2019. DOI: 10.30825/1.9.1.2019
Planowanie i zarządzanie rozrodem młodzieży w ujęciu ekonomicznym
Od lekarzy weterynarii coraz częściej oczekuje się roli doradczej w codziennej praktyce zawodowej. Aby sprostać tym oczekiwaniom, powinniśmy nauczyć się podejmowania decyzji w oparciu o dane produkcyjne, jakie dostępne są na fermach. Nasze działania niosą ze sobą daleko idące konsekwencje ekonomiczne i musimy mieć tego świadomość. Planowanie rozrodu jest ściśle związane z żywieniem, ze statusem zdrowotnym, a także z samą organizacją rozrodu. Zwierzęta do rozrodu powinny być dopuszczane w odpowiednim wieku, wadze, wzroście i kondycji. Parametry te są różne dla każdej z ferm i stanowią cechę indywidualną takiego obiektu. Zarówno zbyt wczesne, jak i zbyt późne wycielania jałówek wiążą się z wymiernymi stratami ekonomicznymi. Wiek pierwszego wycielenia jest często związany z wielkością produkcji mleka, ryzykiem brakowania czy parametrami rozrodowymi, jakie osiągają pierwiastki. Wskaźnik PR (ang. Pregnancy Rate) jest najlepszym ze wszystkich wskaźników, jakie obrazują sytuację rozrodową w naszym stadzie. Mówi on zarówno o sytuacji produkcyjnej, jak i ekonomicznej. W celu jego poprawy mamy do dyspozycji szereg narzędzi w postaci automatycznych systemów do wykrywania rui czy protokołów hormonalnych.
Wykorzystanie nanosrebra w leczeniu podklinicznego zapalenia wymienia u bydła spowodowanego przez Streptococcus uberis oraz Staphylococcus aureus
Użycie nanosrebra wykazuje wielokierunkowe działanie przeciwdrobnoustrojowe i jest skuteczne w zwalczaniu różnych gatunków baterii. Preparaty nanosrebra cieszą się dużym zainteresowaniem ze strony lekarzy weterynarii, lecz ich skuteczność w praktyce nie została jeszcze odpowiednio potwierdzona. W tym celu opracowano własne badania terenowe, które umożliwiłyby ocenę skuteczności nanocząsteczek srebra w leczeniu podklinicznych form mastitis.
Endometrioza macicy klaczy – pytania dotyczące patogenezy
W publikacji przedstawiono hipotetyczne podłoże rozwoju endometriozy macicy klaczy. Argumenty zawarte w tych rozważaniach są oparte na wynikach badań nad adenomiozą/endometriozą krów mlecznych oraz wykazaniu analogii w typie zmian patologicznych występujących w komórkach macicy w obu syndromach chorobowych – to jest endometriozie macicy klaczy i adenomiozie/endometriozie macicy krów mlecznych. Z uwagi na fakt, że u krów mlecznych w tym syndromie chorobowym wykazano obecność równoczesnego występowania różnego typu zmian patologicznych w jajnikach, przypuszcza się, że w endometriozie macicy klaczy ma także miejsce uszkodzenie gonad.
Odchów cieląt i jałówek
Program Kontroli Mastitis wg Polskiego Stowarzyszenia ds Mastitis w pierwszym punkcie zwraca uwagę na odchów cieląt i jałówek, który ma kluczowy wpływ na wiek pierwszego wycielenia oraz otłuszczenie w okresie okołoporodowym. W związku z powyższym prawidłowe żywienie i zarządzanie zdrowiem cieląt i jałówek zmniejsza odsetek ketoz w pierwszej laktacji, a w konsekwencji liczbę przypadków chorób zakaźnych, w tym mastitis.
